สารประกอบอินทรีย์ (Organic Compound) คือ สารประกอบที่มีอะตอมของคาร์บอนเป็นองค์ประกอบหลัก โดยมีธาตุอื่นเป็นส่วนประกอบด้วยก็ได้ เช่น ไฮโดรเจน ออกซิเจน ไนโตรเจน กำมะถัน ฟอสฟอรัส เป็นต้น สารประกอบอินทรีย์มีมากมายหลากหลายชนิด พบได้ในสิ่งมีชีวิตทุกชนิด รวมไปถึงสิ่งไม่มีชีวิตบางชนิด เช่น น้ำมัน ถ่านหิน เป็นต้น
สมบัติทั่วไปของสารประกอบอินทรีย์
สารประกอบอินทรีย์มีสมบัติทั่วไปดังนี้
- มีจุดหลอมเหลวและจุดเดือดต่ำ
- ส่วนใหญ่ไม่ละลายน้ำ แต่ละลายได้ดีในตัวทำละลายอินทรีย์ เช่น เบนซีน อีเทอร์ คลอโรฟอร์ม เป็นต้น
- ไม่นำไฟฟ้า
- ส่วนใหญ่เป็นสารเคมีที่ไม่เสถียร
ประเภทของสารประกอบอินทรีย์
สารประกอบอินทรีย์สามารถแบ่งออกได้เป็นหลายประเภท ตามองค์ประกอบและโครงสร้างของโมเลกุล ดังนี้
สารประกอบไฮโดรคาร์บอน เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่ประกอบด้วยธาตุคาร์บอนกับไฮโดรเจนเท่านั้น แบ่งออกเป็น 3 ประเภทหลัก ๆ คือ
- แอลเคน (Alkanes) เป็นสารประกอบไฮโดรคาร์บอนที่มีพันธะเดี่ยวระหว่างอะตอมของคาร์บอนทั้งหมด
- แอลคีน (Alkenes) เป็นสารประกอบไฮโดรคาร์บอนที่มีพันธะคู่ระหว่างอะตอมของคาร์บอนอย่างน้อย 1 พันธะ
- แอลไคน์ (Alkynes) เป็นสารประกอบไฮโดรคาร์บอนที่มีพันธะสามระหว่างอะตอมของคาร์บอนอย่างน้อย 1 พันธะ
สารประกอบไฮโดรคาร์บอนที่มีออกซิเจน เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่ประกอบด้วยธาตุคาร์บอน ไฮโดรเจน และออกซิเจน แบ่งออกเป็นหลายประเภท เช่น
- แอลกอฮอล์ (Alcohols) เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่มีหมู่ไฮดรอกซิล (-OH) ติดอยู่กับอะตอมของคาร์บอน
- อีเทอร์ (Ethers) เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่มีหมู่ออกซิเจน (-O-) เชื่อมอยู่ระหว่างอะตอมของคาร์บอน
- กรดอินทรีย์ (Organic acids) เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่มีหมู่คาร์บอกซิล (-COOH) ติดอยู่กับอะตอมของคาร์บอน
- คีโตน (Ketones) เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่มีหมู่คีโตน (C=O) ติดอยู่กับอะตอมของคาร์บอน
- แอลดีไฮด์ (Aldehydes) เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่มีหมู่อัลดีไฮด์ (-CHO) ติดอยู่กับอะตอมของคาร์บอน
สารประกอบอินทรีย์ที่มีไนโตรเจน เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่ประกอบด้วยธาตุคาร์บอน ไฮโดรเจน และไนโตรเจน แบ่งออกเป็นหลายประเภท เช่น
- เอมีน (Amines) เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่มีหมู่แอมโมเนียม (-NH3) หรือหมู่ไนโตรเจน (-N) ติดอยู่กับอะตอมของคาร์บอน
- ไนโตรเจน (Nitro Compounds) เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่มีกลุ่มไนโตร (-NO2) ติดอยู่กับอะตอมของคาร์บอน
- ยูเรีย (Urea) เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่มีหมู่ยูเรีย (-NH2CONH2)
การนำสารประกอบอินทรีย์ไปใช้
สารประกอบอินทรีย์มีการนำไปใช้อย่างหลากหลาย เช่น
- เป็นวัตถุดิบในอุตสาหกรรม เช่น อุตสาหกรรมปิโตรเคมี อุตสาหกรรมอาหาร อุตสาหกรรมยา
- เป็นผลิตภัณฑ์ในชีวิตประจำวัน เช่น พลาสติก ยาง เส้นใย เครื่องสำอาง ยารักษาโรค
- เป็นสารเคมีในการเกษตร เช่น ปุ๋ย ยาฆ่าแมลง
- เป็นสารเคมีในอุตสาหกรรมอื่นๆ เช่น อุตสาหกรรมสี อุตสาหกรรมหมึกพิมพ์ อุตสาหกรรมพลาสติก
ตัวอย่างข้อสอบ
- สารประกอบอินทรีย์ชนิดใดที่มีจุดเดือดสูงที่สุด
(1) แอลกอฮอล์
(2) อีเทอร์
(3) กรดอินทรีย์
(4) คีโตน
(5) แอลดีไฮด์
คำตอบ (3)
- สารประกอบอินทรีย์ชนิดใดที่ละลายน้ำได้ดี
(1) แอลเคน
(2) แอลคีน
(3) แอลไคน์
(4) แอลกอฮอล์