ระบบหมุนเวียนเลือด (Circulatory system) เป็นระบบที่ทำหน้าที่ลำเลียงสารต่างๆ เช่น แก๊ส อาหาร ฮอร์โมน ไปยังเซลล์ต่าง ๆ ทั่วร่างกาย รวมทั้งทำหน้าที่กำจัดสิ่งแปลกปลอม ช่วยเลือดเเข็งตัวเมื่อเกิดบาดแผล และลำเลียงของเสียไปยังอวัยวะที่ทำหน้าที่กำจัด
ระบบหมุนเวียนเลือดในมนุษย์เป็นระบบหมุนเวียนเลือดแบบปิด หมายความว่า เลือดจะไหลเวียนอยู่ภายในเส้นเลือดเท่านั้น ประกอบด้วยส่วนสำคัญ 3 ส่วน คือ
หัวใจ (Heart) เป็นอวัยวะที่ทำหน้าที่สูบฉีดเลือดไปทั่วร่างกาย หัวใจของมนุษย์มี 4 ห้อง แบ่งออกเป็นห้องบน 2 ห้อง และห้องล่าง 2 ห้อง ผนังหัวใจเป็นกล้ามเนื้อหัวใจ
เส้นเลือด (Blood vessels) เป็นท่อลำเลียงเลือด แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ
- เส้นเลือดแดง (Artery) เป็นเส้นเลือดที่ลำเลียงเลือดออกจากหัวใจ เลือดในเส้นเลือดแดงมีสีแดงสด เนื่องจากมีปริมาณออกซิเจนสูง
- เส้นเลือดดำ (Vein) เป็นเส้นเลือดที่ลำเลียงเลือดกลับเข้าสู่หัวใจ เลือดในเส้นเลือดดำมีสีแดงคล้ำ เนื่องจากมีปริมาณออกซิเจนต่ำ
เลือด (Blood) เป็นของเหลวสีแดงที่ไหลเวียนในระบบหมุนเวียนเลือด เลือดประกอบด้วยส่วนประกอบหลัก 3 ส่วน คือ
- เซลล์เม็ดเลือดแดง (Red blood cell) ทำหน้าที่ลำเลียงออกซิเจนไปยังเซลล์ต่างๆ ทั่วร่างกาย
- เซลล์เม็ดเลือดขาว (White blood cell) ทำหน้าที่ป้องกันร่างกายจากการติดเชื้อ
- เกล็ดเลือด (Platelet) ทำหน้าที่ช่วยให้เลือดแข็งตัวเมื่อเกิดบาดแผล
การทำงานของระบบหมุนเวียนเลือด เริ่มต้นจากหัวใจห้องบนขวาสูบฉีดเลือดที่มีปริมาณออกซิเจนต่ำไปยังปอดเพื่อรับออกซิเจน จากนั้นเลือดที่มีปริมาณออกซิเจนสูงจะกลับเข้าสู่หัวใจห้องซ้าย หัวใจห้องซ้ายสูบฉีดเลือดที่มีปริมาณออกซิเจนสูงไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย เลือดที่มีปริมาณออกซิเจนต่ำจะกลับเข้าสู่หัวใจห้องขวาอีกครั้ง วัฏจักรการหมุนเวียนเลือดจะดำเนินไปเช่นนี้เรื่อย ๆ
โรคที่เกี่ยวกับระบบหมุนเวียนเลือด ได้แก่
- โรคหัวใจ (Heart disease) เกิดจากความผิดปกติของหัวใจ เช่น โรคหัวใจขาดเลือด โรคหัวใจล้มเหลว
- โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) เกิดจากการอุดตันของหลอดเลือดในสมอง
- โรคความดันโลหิตสูง (Hypertension) เกิดจากความดันโลหิตอยู่ในระดับสูง
- โรคเบาหวาน (Diabetes) เกิดจากร่างกายไม่สามารถผลิตอินซูลินได้เพียงพอหรือเซลล์ไม่สามารถตอบสนองต่ออินซูลินได้
- โรคไขมันในเลือดสูง (Hyperlipidemia) เกิดจากระดับไขมันในเลือดสูง
การดูแลรักษาระบบหมุนเวียนเลือดให้แข็งแรง ควรรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ และหลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงต่อสุขภาพ เช่น การสูบบุหรี่ การดื่มสุรา การรับประทานอาหารที่มีไขมันสูง และภาวะน้ำหนักเกินหรือโรคอ้วน