การดำรงชีวิตของพืช หมายถึง การที่พืชมีชีวิตอยู่และเจริญเติบโตได้ พืชมีกระบวนการต่าง ๆ ที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต ดังนี้
- การสังเคราะห์แสง เป็นกระบวนการที่พืชใช้แสงอาทิตย์ น้ำ และธาตุคาร์บอนไดออกไซด์ เพื่อสร้างอาหารและออกซิเจน อาหารที่ได้จากการสังเคราะห์แสง พืชจะใช้เป็นพลังงานในการดำรงชีวิตและเจริญเติบโต ส่วนออกซิเจนจะปล่อยออกมาสู่บรรยากาศ เพื่อใช้ในการหายใจของสิ่งมีชีวิตอื่น
- การดูดซึมน้ำและเกลือแร่ พืชดูดซึมน้ำและเกลือแร่จากดินผ่านราก น้ำและเกลือแร่จะลำเลียงไปสู่ส่วนต่าง ๆ ของพืช เพื่อใช้ในการเจริญเติบโตและดำรงชีวิต
- การหายใจ พืชหายใจเพื่อนำออกซิเจนไปใช้เผาผลาญอาหาร เพื่อสร้างพลังงานและคาร์บอนไดออกไซด์ คาร์บอนไดออกไซด์ที่พืชสร้างขึ้น จะปล่อยออกมาสู่บรรยากาศ เช่นเดียวกับพืชอื่น ๆ
- การเจริญเติบโต พืชมีการเจริญเติบโตทั้งทางด้านขนาดและปริมาณ พืชจะเจริญเติบโตขึ้นเรื่อย ๆ จนกว่าจะถึงระยะเจริญเต็มที่
- การสืบพันธุ์ พืชมีการสืบพันธุ์เพื่อดำรงเผ่าพันธุ์ต่อไป พืชมีการสืบพันธุ์ได้ทั้งแบบอาศัยเพศและแบบไม่อาศัยเพศ
นอกจากกระบวนการต่าง ๆ ที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิตแล้ว พืชยังมีการตอบสนองต่อสิ่งเร้าต่าง ๆ เช่น แสง อุณหภูมิ ความชื้น สารเคมี เป็นต้น การตอบสนองของพืชต่อสิ่งเร้าต่าง ๆ จะช่วยให้พืชดำรงชีวิตและเจริญเติบโตได้ดีในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม
การสังเคราะห์แสง
การสังเคราะห์แสงเป็นกระบวนการที่พืชใช้แสงอาทิตย์ น้ำ และธาตุคาร์บอนไดออกไซด์ เพื่อสร้างอาหารและออกซิเจน กระบวนการสังเคราะห์แสงเกิดขึ้นในคลอโรพลาสต์ ซึ่งเป็นออร์แกเนลล์ที่มีสีเขียว คลอโรฟิลล์เป็นรงควัตถุสีเขียวที่มีหน้าที่ดูดซับแสงอาทิตย์
ปฏิกิริยาสังเคราะห์แสงแบ่งออกเป็น 2 ขั้นตอน ดังนี้
ปฏิกิริยาแสง เกิดขึ้นในเมทริกซ์ของคลอโรพลาสต์ โดยใช้แสงอาทิตย์ น้ำ และ ADP (adenosine diphosphate) และ NADP (nicotinamide adenine dinucleotide phosphate) เพื่อสร้าง ATP (adenosine triphosphate) และ NADPH (nicotinamide adenine dinucleotide phosphate)
ปฏิกิริยาคาตาลาสิส เกิดขึ้นในชั้นไทลาคอยด์ของคลอโรพลาสต์ ใช้ ATP และ NADPH เพื่อสร้างน้ำตาลกลูโคสจาก CO2 (carbon dioxide)
การดูดซึมน้ำและเกลือแร่
พืชดูดซึมน้ำและเกลือแร่จากดินผ่านราก รากพืชมีรากผม ซึ่งเป็นเส้นใยขนาดเล็กที่ทำหน้าที่ดูดซึมน้ำและเกลือแร่จากดิน น้ำและเกลือแร่จะลำเลียงเข้าสู่ลำต้นและใบ ผ่านท่อลำเลียงน้ำและท่อลำเลียงอาหาร
การหายใจ
พืชหายใจเพื่อนำออกซิเจนไปใช้เผาผลาญอาหาร เพื่อสร้างพลังงานและคาร์บอนไดออกไซด์ กระบวนการหายใจของพืชแบ่งออกเป็น 2 ขั้นตอน ดังนี้
การหายใจแบบไม่ใช้ออกซิเจน เกิดขึ้นในไมโทคอนเดรีย โดยใช้สารอินทรีย์ เช่น น้ำตาลกลูโคส เพื่อสร้าง ATP โดยไม่ต้องใช้ออกซิเจน
การหายใจแบบใช้ออกซิเจน เกิดขึ้นในไมโทคอนเดรีย โดยใช้สารอินทรีย์ เช่น น้ำตาลกลูโคส เพื่อสร้าง ATP โดยใช้ออกซิเจน
การเจริญเติบโต
พืชมีการเจริญเติบโตทั้งทางด้านขนาดและปริมาณ พืชจะเจริญเติบโตขึ้นเรื่อย ๆ จนกว่าจะถึงระยะเจริญเต็มที่ ปัจจัยที่มีผลต่อการเจริญเติบโตของพืช ได้แก่ แสง อุณหภูมิ ความชื้น ธาตุอาหาร สารควบคุมการเจริญเติบโต
การสืบพันธุ์
พืชมีการสืบพันธุ์เพื่อดำรงเผ่าพันธุ์ต่อไป พืชมีการสืบพันธุ์ได้ทั้งแบบอาศัยเพศและแบบไม่อาศัยเพศ
การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ เป็นการสืบพันธุ์ที่ต้องมีเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้และเพศเมียมาผสมกัน พืชมีการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ ได้แก่ การผสมเกสร การปฏิสนธิ และการสร้างเมล็ด
การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ เป็นการสืบพันธุ์ที่ไม่ต้องอาศัยเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้และเพศเมีย พืชมีการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ ได้แก่ การแตกหน่อ การแยกต้น การปักชำ การตอนกิ่ง การติดตา และการเพาะเมล็ด
การดำรงชีวิตของพืชเป็นกระบวนการที่ซับซ้อน พืชมีการปรับตัวต่าง ๆ เพื่อให้สามารถดำรงชีวิตและเจริญเติบโตได้ดีในสภาพแวดล้อมที่แตกต่างกัน