ทฤษฎีกรด-เบสอาร์เรเนียส (Arrhenius acid-base theory) เป็นทฤษฎีที่อธิบายความเป็นกรด-เบสของสาร โดยพิจารณาจากปฏิกิริยาของสารกับน้ำ กรดคือสารที่ละลายน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮโดรเจนไอออน (H+) ส่วนเบสคือสารที่ละลายน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮดรอกไซด์ไอออน (OH-)
นิยามของกรดและเบสตามทฤษฎีอาร์เรเนียส
- กรด คือ สารที่ละลายน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮโดรเจนไอออน (H+)
- เบส คือ สารที่ละลายน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮดรอกไซด์ไอออน (OH-)
ตัวอย่างของกรดและเบสตามทฤษฎีอาร์เรเนียส
- กรด
- กรดไฮโดรคลอริก (HCl) → H+(aq) + Cl-(aq)
- กรดซัลฟิวริก (H2SO4) → 2H+(aq) + SO42-(aq)
- กรดเกลือ (HClO4) → H+(aq) + ClO4-(aq)
- กรดอะซิติก (CH3COOH) → H+(aq) + CH3COO-(aq)
- กรดมะนาว (C6H8O7) → 3H+(aq) + C6H5O73-(aq)
- เบส
- โซเดียมไฮดรอกไซด์ (NaOH) → Na+(aq) + OH-(aq)
- โพแทสเซียมไฮดรอกไซด์ (KOH) → K+(aq) + OH-(aq)
- แคลเซียมไฮดรอกไซด์ (Ca(OH)2) → Ca2+(aq) + 2OH-(aq)
- โซเดียมไฮดรอกไซด์ (NaOH) → Na+(aq) + OH-(aq)
- โซเดียมไฮดรอกไซด์ (NaOH) → Na+(aq) + OH-(aq)
ข้อจำกัดของทฤษฎีอาร์เรเนียส
ทฤษฎีอาร์เรเนียสมีข้อจำกัดบางประการ ดังนี้
- ทฤษฎีนี้อธิบายความเป็นกรด-เบสของสารได้เฉพาะสารที่ละลายน้ำเท่านั้น
- ทฤษฎีนี้อธิบายความเป็นกรด-เบสของสารบางชนิดได้ไม่ถูกต้อง เช่น กรดไฮดรอกไซด์ (OH-) เบสไฮโดรเจน (H+) เป็นต้น
สรุป
ทฤษฎีกรด-เบสอาร์เรเนียสเป็นทฤษฎีที่อธิบายความเป็นกรด-เบสของสารได้อย่างครอบคลุม แต่มีข้อจำกัดบางประการ ในปัจจุบันมีทฤษฎีกรด-เบสอื่น ๆ ที่ได้รับการพัฒนาขึ้นเพื่ออธิบายความเป็นกรด-เบสของสารได้อย่างครอบคลุมยิ่งขึ้น