การเคลื่อนที่ คือ การเปลี่ยนแปลงตำแหน่งของวัตถุเมื่อเวลาผ่านไป วัตถุที่เคลื่อนที่จะมีความเร็วและทิศทางในการเคลื่อนที่ ความเร็วของวัตถุ คือ อัตราการเปลี่ยนแปลงของตำแหน่งของวัตถุ หน่วยของความเร็วคือ เมตรต่อวินาที (m/s)
ในวิชาฟิสิกส์ ม.6 เนื้อหาการเคลื่อนที่แบ่งออกเป็น 3 ประเภทหลักๆ คือ
- การเคลื่อนที่ในแนวเส้นตรง
- การเคลื่อนที่ในแนวดิ่ง
- การเคลื่อนที่แบบโค้ง
การเคลื่อนที่ในแนวเส้นตรง
การเคลื่อนที่ในแนวเส้นตรง คือ การเคลื่อนที่ของวัตถุในแนวเส้นเดียว โดยไม่เปลี่ยนแปลงทิศทาง การเคลื่อนที่ในแนวเส้นตรงมี 2 ประเภท คือ
- การเคลื่อนที่แบบเคลื่อนที่ด้วยความเร็วคงที่ คือ การเคลื่อนที่ของวัตถุที่มีความเร็วเท่าเดิมตลอดการเคลื่อนที่ อัตราการเปลี่ยนแปลงของตำแหน่งของวัตถุจะมีค่าคงที่เสมอ
- การเคลื่อนที่แบบเคลื่อนที่ด้วยความเร็วแปรผัน คือ การเคลื่อนที่ของวัตถุที่มีความเร็วเปลี่ยนแปลงไปตามเวลา อัตราการเปลี่ยนแปลงของตำแหน่งของวัตถุจะมีค่าเปลี่ยนแปลงไปตามเวลา
การเคลื่อนที่ในแนวดิ่ง
การเคลื่อนที่ในแนวดิ่ง คือ การเคลื่อนที่ของวัตถุในแนวตั้ง โดยไม่เปลี่ยนแปลงแนวการเคลื่อนที่ การเคลื่อนที่ในแนวดิ่งมี 2 ประเภท คือ
- การเคลื่อนที่แบบตกอย่างอิสระ คือ การเคลื่อนที่ของวัตถุที่ตกโดยไม่มีแรงอื่นมากระทำนอกจากแรงโน้มถ่วง วัตถุจะเคลื่อนที่ด้วยความเร็วเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ โดยไม่เปลี่ยนแปลงทิศทาง
- การเคลื่อนที่แบบขว้างขึ้น คือ การเคลื่อนที่ของวัตถุที่ขว้างขึ้นไปในแนวดิ่ง วัตถุจะเคลื่อนที่ด้วยความเร็วลดลงเรื่อย ๆ จนกระทั่งหยุดที่จุดสูงสุด แล้วจึงเคลื่อนที่กลับมายังพื้นด้วยความเร็วที่เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ
การเคลื่อนที่แบบโค้ง
การเคลื่อนที่แบบโค้ง คือ การเคลื่อนที่ของวัตถุในแนวโค้ง โดยไม่เปลี่ยนแปลงแนวการเคลื่อนที่ การเคลื่อนที่แบบโค้งมี 2 ประเภท คือ
- การเคลื่อนที่แบบวงกลม คือ การเคลื่อนที่ของวัตถุที่มีศูนย์กลางเป็นจุดคงที่ วัตถุจะเคลื่อนที่เป็นวงกลมรอบ ๆ จุดศูนย์กลางนั้น
- การเคลื่อนที่แบบเชิงมุม คือ การเคลื่อนที่ของวัตถุที่มีเส้นทางเป็นเส้นโค้ง แต่ไม่เป็นวงกลม
ตัวอย่างโจทย์การเคลื่อนที่ในวิชาฟิสิกส์ ม.6
- วัตถุตกจากอาคารสูง ใช้เวลา 5 วินาที กว่าจะถึงพื้น ความเร็วของวัตถุเมื่อถึงพื้นคือเท่าไร
- นักเรียนขว้างลูกบอลขึ้นฟ้า ใช้เวลา 2 วินาที ลูกบอลถึงจุดสูงสุด ระยะทางที่ลูกบอลเคลื่อนที่ขึ้นคือเท่าไร
- รถยนต์เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 60 กิโลเมตรต่อชั่วโมง เป็นเวลา 1 ชั่วโมง รถยนต์เคลื่อนที่ไปได้ไกลเท่าไร
การเคลื่อนที่เป็นพื้นฐานสำคัญของฟิสิกส์ ความเข้าใจหลักการเคลื่อนที่จะช่วยให้เราเข้าใจปรากฏการณ์ทางธรรมชาติต่างๆ ได้ดียิ่งขึ้น