การดุลสมการเคมี (balancing chemical equations) คือ การการปรับจำนวนโมลของสารตั้งต้นและสารผลิตภัณฑ์ให้เท่ากันทั้งสองข้างของสมการ โดยอาศัยหลักการดังนี้
- เลือกใช้ตัวเลขคูณหน้าสารตั้งต้นและสารผลิตภัณฑ์ เพื่อให้จำนวนอะตอมของธาตุแต่ละชนิดเท่ากันทั้งสองข้างของสมการ
- ตัวเลขคูณหน้าสารตั้งต้นและสารผลิตภัณฑ์ควรเป็นเลขจำนวนเต็ม
- ไม่ควรเปลี่ยนสัญลักษณ์ทางเคมีของสารตั้งต้นและสารผลิตภัณฑ์
วิธีดุลสมการเคมี
การดุลสมการเคมีสามารถทำได้โดยใช้ขั้นตอนดังนี้
- เลือกธาตุที่มีจำนวนอะตอมไม่เท่ากันทั้งสองข้างของสมการเป็นธาตุหลัก
- ปรับจำนวนโมลของธาตุหลักให้เท่ากันทั้งสองข้างของสมการ
- ตรวจสอบจำนวนอะตอมของธาตุอื่นๆ ทั้งสองข้างของสมการ
- ปรับจำนวนโมลของธาตุอื่นๆ ให้เท่ากันทั้งสองข้างของสมการ
ตัวอย่างการดุลสมการเคมี
สมการเคมีที่ไม่สมดุล
1 | H2(g) + O2(g) → H2O(l) |
จำนวนอะตอมของธาตุออกซิเจนไม่เท่ากันทั้งสองข้างของสมการ ดังนั้น ให้เพิ่มเลขคูณหน้าสาร H2O เป็น 2 เพื่อให้จำนวนอะตอมของธาตุออกซิเจนเท่ากันทั้งสองข้างของสมการ
1 | H2(g) + O2(g) → 2H2O(l) |
สมการเคมีที่สมดุลแล้ว
1 | 2H2(g) + O2(g) → 2H2O(l) |
เทคนิคการดุลสมการเคมี
ในการดุลสมการเคมี สามารถใช้เทคนิคต่างๆ ดังนี้
- เลือกธาตุที่มีจำนวนอะตอมไม่เท่ากันมากที่สุดเป็นธาตุหลัก
- ปรับจำนวนโมลของธาตุหลักเป็นเลขคู่เพื่อให้ง่ายต่อการดุล
- ปรับจำนวนโมลของธาตุหลักโดยเริ่มจากเลข 1 ไปจนกว่าจะได้สมการเคมีที่สมดุล
ข้อควรระวังในการดุลสมการเคมี
- ไม่ควรเปลี่ยนสัญลักษณ์ทางเคมีของสารตั้งต้นและสารผลิตภัณฑ์
- ไม่ควรปรับจำนวนโมลของธาตุหลักให้เป็นเลขศูนย์
สรุปได้ว่า การดุลสมการเคมีเป็นกระบวนการสำคัญในการเขียนสมการเคมีให้ถูกต้อง เพื่อให้สามารถนำไปใช้คำนวณปริมาณของสารตั้งต้นและสารผลิตภัณฑ์ได้อย่างแม่นยำ