กฎสัดส่วนคงที่ เคมี ม.4 คือ กฎที่กล่าวว่า สารประกอบชนิดหนึ่ง ๆ ย่อมประกอบด้วยธาตุอย่างเดียวกันรวมตัวกันทางเคมี ด้วยอัตราส่วนโดยมวลคงที่ ไม่ว่าสารประกอบนั้นจะเตรียมด้วยวิธีใด และจะเตรียมกี่ครั้งก็ตาม
กฎสัดส่วนคงที่สามารถอธิบายได้จากหลักการของอะตอมและพันธะเคมี โดยธาตุต่าง ๆ มีมวลอะตอมที่แตกต่างกัน ดังนั้น อัตราส่วนโดยมวลของธาตุในสารประกอบจึงขึ้นอยู่กับจำนวนอะตอมของธาตุแต่ละชนิดในสารประกอบนั้น
ตัวอย่างเช่น สารประกอบน้ำ (H2O) ประกอบด้วยธาตุไฮโดรเจน (H) 2 อะตอม และธาตุออกซิเจน (O) 1 อะตอม ดังนั้น อัตราส่วนโดยมวลของไฮโดรเจนต่อออกซิเจนในน้ำจึงเท่ากับ 2:1 ไม่ว่าเราจะเตรียมน้ำด้วยวิธีใด หรือเตรียมกี่ครั้งก็ตาม
กฎสัดส่วนคงการมีบทบาทสำคัญในการอธิบายสมบัติของสารประกอบ โดยสมบัติของสารประกอบส่วนใหญ่ขึ้นอยู่กับองค์ประกอบทางเคมีของสารประกอบนั้น กฎสัดส่วนคงที่จึงช่วยให้เราทำนายสมบัติของสารประกอบได้
ตัวอย่างการประยุกต์ใช้กฎสัดส่วนคงที่
- ใช้ในการวิเคราะห์หาองค์ประกอบทางเคมีของสารประกอบ
- ใช้ในการคำนวณปริมาณสารตั้งต้นและผลิตภัณฑ์ในปฏิกิริยาเคมี
- ใช้ในการออกแบบการผลิตสารประกอบ
ข้อยกเว้นของกฎสัดส่วนคงที่
กฎสัดส่วนคงที่มีข้อยกเว้นบางประการ ตัวอย่างเช่น
- สารประกอบเชิงซ้อน (complex compound) อาจมีองค์ประกอบทางเคมีที่แตกต่างกันในแต่ละโมเลกุล
- สารประกอบที่มีโครงสร้างโมเลกุลผิดปกติ (atypical molecular structure) อาจมีอัตราส่วนโดยมวลของธาตุในแต่ละโมเลกุลแตกต่างกัน
สรุป
กฎสัดส่วนคงเป็นกฎพื้นฐานที่สำคัญในวิชาเคมี โดยกฎนี้ช่วยให้เราเข้าใจโครงสร้างและสมบัติของสารประกอบได้