การเคลื่อนที่แนวดิ่ง คือ การเคลื่อนที่ของวัตถุในแนวขึ้นหรือลง โดยวัตถุจะเคลื่อนที่ภายใต้แรงโน้มถ่วงของโลก
ในการเคลื่อนที่แนวดิ่ง วัตถุจะมีความเร่งคงที่เสมอ มีค่าเท่ากับความเร่งโน้มถ่วงของโลก ซึ่งมีค่าประมาณ 9.8 m/s2 ในทางลงวัตถุจะมีความเร็วเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ในทางขึ้นวัตถุจะมีความเร็วลดลงเรื่อยๆ และในที่สุดวัตถุจะหยุดนิ่งที่จุดสูงสุด จากนั้นจะเคลื่อนที่ในทางลง
สมการการเคลื่อนที่แนวดิ่งมีดังนี้
- ตำแหน่งของวัตถุในแนวดิ่ง s = v0t + 1/2at^2
- ความเร็วของวัตถุในแนวดิ่ง v = v0 + at
- ความเร่งของวัตถุในแนวดิ่ง a = g = 9.8 m/s2
ตัวอย่างการเคลื่อนที่แนวดิ่ง
- การตกอย่างอิสระ เป็นการเคลื่อนที่ของวัตถุที่เกิดจากแรงโน้มถ่วงของโลกเพียงแรงเดียว วัตถุจะเคลื่อนที่ในทางลงด้วยความเร็วที่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ
- การขว้างวัตถุขึ้น การขว้างวัตถุขึ้นเป็นการเคลื่อนที่ของวัตถุที่เกิดจากแรงโน้มถ่วงของโลกและแรงขว้าง วัตถุจะเคลื่อนที่ในทางขึ้นด้วยความเร็วที่ลดลงเรื่อยๆ และในที่สุดวัตถุจะหยุดนิ่งที่จุดสูงสุด จากนั้นจะเคลื่อนที่ในทางลง
- การยิงปืน การยิงปืนเป็นการเคลื่อนที่ของวัตถุที่เกิดจากแรงปืนและแรงโน้มถ่วงของโลก วัตถุจะเคลื่อนที่ในทางขึ้นด้วยความเร็วที่ลดลงเรื่อยๆ และในที่สุดวัตถุจะเคลื่อนที่ในทางลงด้วยความเร็วคงที่
การเคลื่อนที่แนวดิ่งเป็นปรากฏการณ์ทางฟิสิกส์ที่พบเห็นได้ทั่วไปในชีวิตประจำวัน เช่น การตกของผลไม้ การขว้างลูกบอล การยิงปืน เป็นต้น